سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

رضا جعفری، با بیان اینکه بیابان‌زایی می‌تواند با معیارهای گوناگون بررسی شود، افزود: براساس همه این معیارها اکنون مناطق مختلف اصفهان با این پدیده دست و پنجه نرم می‌کند اما شرق استان و منطقه سِگزی در وضعیت شدید و بسیار شدید قرار دارد.

معاون آموزشی و دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان اظهار داشت: نقشه کاربری اراضی و میزان فرسایش بادی در استان نشان می‌دهد سطح بیابان‌ها در حال افزایش است.

جعفری ادامه داد: این در حالی است که تعداد استان‌های بیابانی کشور نیز از ۱۷ به ۲۱ رسیده است.

وی پدیده‌های طبیعی زمین شناسی مانند تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی را در بیابان زایی موثر دانست و افزود: برخی فعالیت های انسانی مانند معدن کاوی، بوته‌کنی، چرای بی‌رویه دام در مرتع، تبدیل مراتع به دیم‌زارها، کاهش شدید سطح آب‌های زیرزمینی در اثر برداشت بی رویه از این منابع، جاده‌سازی و توسعه غیر اصولی شهرها و روستاها بدون توجه به آمایش سرزمینی نیز از دیگر دلایل افزایش بیابان است.

به گفته وی تپه‌های ماسه‌ای ورزنه در جوار تالاب بین المللی گاوخونی تهدید جدی برای استان اصفهان است.

دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان افزود: همچنین نتایج مطالعات انجام شده و تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که مناطق سگزی و جرقویه کانون‌های اصلی گرد وخاک در منطقه هستند.

وی با بیان اینکه علاوه بر این ۲ منطقه، کاشان و خور و بیابانک نیز از کانون های درجه یک فرسایش بادی (حرکت مواد از نقطه ای به نقطه دیگر توسط نیروی باد) هستند، اضافه کرد: میزان تولید گردوغبار یا فرسایش بادی در اصفهان ۵۰ تا ۶۵ تُن در هکتار است.

جعفری، شکل اراضی و پستی و بلندی، سرعت و وضعیت بادها، خاک و پوشش سطح آن، پوشش گیاهی، رطوبت خاک، نوع و پراکنش پهنه های بادی و مدیریت شیوه استفاده از زمین را از عوامل موثر در فرسایش بادی استان برشمرد.

وی با بیان اینکه بخش زیادی از کانون‌های گردوغبار ایران منشا داخلی دارد، افزود: رطوبت زمین عامل اصلی جلوگیری از گرد و غبار است که با توجه به شرایط فعلی اصفهان و خشک بودن منابع آبی تحت شعاع قرار گرفته و نیازمند برنامه ریزی و اقدام مناسب است.

جعفری با اشاره به اینکه بحران کم آبی در اصفهان و از بین رفتن مراتع و جنگل ها در بخش‌های غیر بیابانی نیز در تشدید این مساله موثر بوده است، تصریح کرد: نبود مدیریت صحیح آب، رعایت نکردن حداقل سهم حقابه شرق اصفهان و نرسیدن آب به تالاب گاوخونی و مصرف آب در صنایع در شتاب و پیشروی پدیده بیابان زایی در استان تاثیر داشته است.

به گزارش ایرنا، گسترش روزافزون بیابان زایی در کشور نشان از بحرانی شدن این پدیده طبیعی دارد.

کامل‌ترین تعریفی که از بیابان ارائه شده‌است تعریف برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP) در سال ۱۹۷۷ است که طبق آن بیابان به اکوسیستم زوال یافته‌ای گفته می‌شود که استعداد تولید طبیعی گیاهی در آن‌ها کاهش یافته و یا به کلی از بین رفته‌است و این امر نه تنها به عوامل اقلیمی بلکه به عوامل محیطی از جمله ساختار زمین‌شناسی، توپوگرافی، کمیت و کیفیت آب و خاک و در نهایت دخالت‌های انسان در محیط بستگی دارد.

ایران  بالغ بر ۲.۴ درصد از مجموع کل بیابان های جهان را در خود جای داده است که در ۱۷ استان از جمله استان اصفهان پراکنده هستند، اصفهان یکی از استان های مرکزی و دارای اقلیم خشک و نیمه خشک به شمار می‌رود. اراضی بیابانی این استان ۱۰ درصد بیابان‌های کشور و ۳۰ درصد منابع طبیعی استان را به خود اختصاص داده است.

استان اصفهان به مرکزیت شهرستان اصفهان با ۲۸ شهرستان، مساحتی معادل ۱۰.۷ میلیون هکتار دارد که بیش از ۹۰ درصد از این مساحت را معادل ۹.۸ میلیون هکتار عرصه های منابع طبیعی و ملی و از این میزان حدود ۴۰۳ هزار هکتار جنگل (معادل چهار درصد)، ۶ میلیون هکتار مرتع (معادل ۶۴ درصد ) و سه میلیون هکتار بیابان (معادل ۳۲ درصد) در بر گرفته است.