سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

به گزارش حوزه استانهای ایرنا، یک سال از سپردن سکان اداره کشور به دولت سیزدهم می‌گذرد، دولتی که به ریاست آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی و با شعار «دولت مردمی، ایران قوی» کار خود را آغاز کرد و به اذعان بسیاری از کارشناسان و ناظران، در تاریخ دولت‌های پس از انقلاب، هیچ دولتی به‌اندازه دولت سیزدهم و آیت‌الله رئیسی میراث‌دار مشکلات، ضعف‌ها و کاستی‌های برجای‌مانده از دولت پیش از خود نبوده است. 

وضعیت بد شاخص‌های کلان اقتصادی، کسری بودجه، کاهش ارزش پول ملی، تورم بالا و بسیاری دیگر از چالش‌ها که ماحصل سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات نادرست‌ سال‌های پیش از ۱۴۰۰ بود شرایطی را رقم زد که به گفته آیت‌الله رئیسی در اولین حضور وی در جلسه هیات دولت که با وزرای دولت قبل برگزار شد، نخستین چالش پرداخت حقوق مردادماه بود!

بااین‌حال گرچه چالش‌ها بسیار زیاد بوده و هست، اما باهمت مسئولان دولت سیزدهم اعم از رئیس‌جمهور، وزرا و سایر ارکان دستگاه اجرایی، طی یک سال گذشته علاوه بر رفع بسیاری از چالش‌های گذشته و تلاش برای ریل‌گذاری صحیح برای حرکت به‌سوی شرایط بهتر، اقدامات ارزشمندی نیز در حوزه‌های مختلف عملکردی صورت گرفته است که به نظر می‌رسد باگذشت یک سال از استقرار دولت اکنون نوبت به بازخوانی آن رسیده است.

در این گزارش به توفیقات مرتبط با طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری در استان اصفهان خواهیم پرداخت.

آبخیزداری (Watershed Management) علم و هنر برنامه ‌ریزی مستمر و اجرای اقدامات لازم برای مدیریت منابع عرصه‌های آبخیز اعم از طبیعی، کشاورزی، اقتصادی و انسانی بدون ایجاد اثرات منفی در منابع آب و خاک است که می‌تواند به صورت مکانیکی یا بیولوژیکی باشد.

بر اساس اطلاعات موجود مرتبط با اجرای طرح‌های مرتبط با منابع طبیعی، پروژه‌های توسعه آبخیزداری و آبخوان داری تاکنون در بیش از ۲۵ میلیون هکتار از اراضی ملی کشور انجام شده است و باید بیش از ۱۲۵ میلیون هکتار نیز باید طرح آبخیزداری در کشور انجام شود تا بتوان از حرکت روان آب‌ها و سیلاب‌ها و آثار منفی آن‌ها جلوگیری کرد.

نگاهی به وضعیت عرصه های طبیعی اصفهان حاکیست که این خطه با ۲۴ شهرستان، مساحتی معادل ۱۰.۷ میلیون هکتار دارد که بیش از ۹۰ درصد از آن  را معادل حدود ۹.۸ میلیون هکتار عرصه‌های منابع طبیعی و ملی و از این میزان حدود ۴۰۳ هزار هکتار را جنگل معادل (۴ درصد)، ۶ میلیون هکتار مرتع معادل (۶۴ درصد) و سه میلیون هکتار بیابان معادل (۳۲ درصد) در بر گرفته است.
جنگل‌های استان اصفهان به‌طور عمده در ۲ شهرستان فریدونشهر با ۴۰ هزار هکتار و سمیرم با ۲۵ هزار هکتار قرار دارند.

استان  اصفهان از نظر تقسیم بندی نواحی رویشی در ۲ ناحیه رویشی زاگرسی و ایران تورانی قرار گرفته است که ناحیه رویشی زاگرسی غرب و جنوب استان را شامل می‌شود و بقیه مناطق جزو ناحیه رویشی ایرانی تورانی به شمار می‌رود.
این استان واقع در مرکز کشور اقلیم خشک و نیمه خشک دارد و از این پهنه ۳.۲ میلیون هکتار معادل ۳۲ درصد سطح استان را اراضی بیابانی و شنزار تشکیل می‌دهد که بطور عمده در بخش‌های شمالی و شرقی آن پراکنده است.

انجام مطالعات آبخیزداری در ۲.۵ میلیون هکتار از اراضی طبیعی استان اصفهان

مدیرکل منابع طبیعی آبخیزداری اصفهان در این ارتباط اظهارداشت: در سال‌های اخیر انواع مطالعات آبخیزداری و آبخوان‌داری در ۲.۵ میلیون هکتار از اراضی طبیعی استان انجام شده  است.

محمدعلی کاظمی تصریح کرد: با توجه گستره بیابان‌ها و مناطق خشک و همچنین کوهستان ها در استان که همه مستعد وقوع سیلاب هستند افزایش طرح ها در این مناطق اهمیت بالایی دارد و بی شک راهکار مناسبی برای جلوگیری از بحران های متعدد است.

وی ادامه داد:  اجرای پروژه های آبخیزداری و آبخوانداری برای حفاظت از مناطق مسکونی، عرصه‌های طبیعی و زمین‌های کشاورزی ضروری است و بی شک برای حفاظت از خاک هم باید این طرح‌ها را افزایش داد.

مدیرکل منابع طبیعی آبخیزداری اصفهان، کمبود اعتبارات را چالش اصلی این بخش دانست و افزود: در صورت تخصیص اعتبار کافی سرعت تکمیل و بهره برداری طرح‌ها بیشتر خواهد شد.

اجرای طرح‌های آبخیزداری در گستره ۸۶ هزار هکتاری استان اصفهان

معاون آبخیزداری اداره‌ کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان دراین پیوند اظهارداشت: در یک سال اخیر پروژه‌های آبخیزداری شامل پخش سیلاب، بند خاکی و بند سنگی ملاتی که در مجموع ۲۰ سازه بود در بالغ بر ۸۶ هزار هکتار از عرصه های طبیعی استان اجرا شده است.

ابوطالب امینی در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: این پروژه ها در شهرستان‌های خور و بیابانک، کاشان، سمیرم، فریدونشهر، لنجان، اردستان و جرقویه اجرا شد که بی‌شک نقش ویژه ای در کنترل و استحصال سیلاب، جلوگیری از تخریب اراضی اطراف و تغذیه قنوات و سفره‌های آب زیرزمینی خواهد داشت.

وی هزینه احداث و بهره برداری طرح های مورد اشاره را حدود ۵۲ میلیارد تومان اعلام کرد و افزود: در صورت تخصیص اعتبارات بیشتر قادر خواهیم بود شمار طرح‌های آبخیزداری استان را افزایش دهیم و این ظرفیت در استان وجود دارد.

معاون آبخیزداری اداره‌ کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان با اشاره به سیلاب روزهای گذشته که بسیاری از نقاط کشور از جمله استان را درگیر کرد، گفت: در مناطقی همچون میمه، برخوار، سمیرم و شاهین‌شهر بالغ بر ۱۰ میلیون متر مکعب بوسیله سازه‌های آبخیزداری استحصال شد.

امینی اضافه کرد: به غیر از کارکردهای کنترل و استحصال سیلاب، بهره گیری از آبخیزداری در زمینه گردشگری نیز می تواند جزو کارکردها باشد زیرا گستردگی استان اصفهان و همچنین تنوع منابع طبیعی و به ویژه طرح‌های آبخیزداری ظرفیتی مناسب برای توسعه گردشگری است.

استحصال ۴۶ میلیون متر مکعب سیلاب در بارش‌های سیل‌آسای اخیر

معاون اداره‌ کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان خاطرنشان کرد: بر مبنای پژوهش های صورت گرفته در کشور، انجام عملیات آبخیزداری در هر هکتار قادر است ۵۳۰ مترمکعب سیلاب و روان‌آب را کنترل، پخش و استحصال کند بنابراین طرح‌های یک سال اخیر اجرا شده استحصال حدود ۴۶ میلیون متر مکعب سیلاب را در پی داشته است.

وی تصریح کرد: حوضه‌های آبخیز و طرح های آبخیزداری از جنبه های مختلف بخصوص طبیعی و مباحث فنی مهندسی دارای جذابیت است که قادرند مخاطبان را به خود جذب کنند، حضور مردم و گردشگران در کنار این گونه طرح‌ها می‌تواند سبب آشنایی آنان با این علم شود و از سوی دیگر بخشی از هزینه‌ها را از طریق این گونه اقدامات مشترک تامین کرد.

یکی از اهالی روستای نِیسیان از توابع بخش مرکزی شهرستان اردستان که در آن پروژه آبخیزداری اجرا شده است در ارتباط با این طرح گفت: به نظر می آید پروژه اجرا شده مفید و موثر باشد و می‌تواند تاحدی سیلاب‌های آینده را مهار کند.

حسین فتاحی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: مطالبه ساکنان روستا این است که بند خاکی احداث شده تقویت شود از سوی دیگر گنجایش ذخیره آب را در آن افزایش داد تا در صورت بارندگی سیل آسا، سرریز سد سبب آسیب به نواحی پایین دست نشود.

وی اضافه کرد: این روستا در دامنه و بنوعی در دره واقع شده است و احداث پروژه های دیگر آبخیزداری نیاز منطقه به شمار می‌رود زیرا سبب حفاظت از منازل مسکونی، اراضی کشاورزی و باغ‌ها می شود.