سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

به گزارش روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان به نقل از ایسنا، زمین، خاستگاه همه موجودات است و آسیب به این زیستگاه، می‌تواند به مرگ ما منجر شود. «بیابان‌زایی» تنها یکی از بلاهایی است که ما انسان‌ها بر سر زیستگاه‌مان می‌آوریم و هیچ احساس خطری هم نمی‌کنیم.

اصفهان یکی از استان‌های مرکزی و دارای اقلیم خشک و نیمه‌خشک به شمار می‌رود. اراضی بیابانی این استان ۱۰ درصد بیابان‌های کشور را به خود اختصاص داده است یعنی از ۱۰ میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار مساحت استان اصفهان، سه میلیون هکتار آن بیابان است که ۳۲ درصد از مساحت این استان را شامل  می‌شود که بیابانی شدن دشت بزرگ کاشان نیز واقعیتی تهدیدآمیز است که در اثر بی‌توجهی ما به واقعیت نزدیک‌تر می‌شود.

علی خالوئی نوش‌آبادی، کارشناس منابع طبیعی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: بیابان‌زایی ناشی از ۲۷ عامل است که پدیده‌های طبیعی فرونشست زمین، کاهش کمی و کیفی منابع آب و تغییر اقلیمی سه عامل اصلی و نخست آن محسوب می‌شود که دشت کاشان به هر سه مورد دچار شده است.

وی افزود: آمارهای هواشناسی، نشان می‌دهد که در دوره بلند مدت ۱۰ ساله، بارش‌های دشت کاشان، ۳۷ درصد کاهش داشته و روزهای حاوی ریزگرد در سال ۱۴۰۱ حدود شش برابر افزایش داشته است که چشم‌انداز مثبتی نیست.

این کارشناس منابع طبیعی، افزود: آمارهای الگوی خشکسالی دشت کاشان نشان می‌دهد که ۱۴ درصد از مراتع این شهرستان دچار خشکسالی متوسط، ۵۵ درصد دچار خشکسالی شدید و ۳۰ درصد آنها نیز دچار خشکسالی بسیار شدید است.

خالوئی نوش‌آبادی، تصریح کرد: استمرار کاربرد کلمه خشکسالی منجر به نوعی عادی‌سازی و بی‌توجهی مردم شده است، اما شدت فاجعه خشکسالی، مانند پدیده فرونشست برای ساکنان زمین فاجعه‌بار است، هرچند که آثار تخریبی آن نسبت به فرونشست، برای مردم، کمتر قابل مشاهده است.

وی تأکید کرد: اطلاعات هواشناسی نشان می‌دهد که دشت کاشان، پایین‌ترین میزان بارندگی در استان اصفهان داشته و در سال زراعی جاری، دچار ۳۷ میلی‌متر کاهش بارندگی شده که یک زنگ خطر است.

این فعال منابع طبیعی، گفت: کارشناسان معتقدند که یک میلی‌متر کاهش بارندگی باعث کاهش یک کیلوگرم علوفه در مراتع می‌شود که بر این اساس، دشت کاشان به وسعت ۷۳۶ هزار هکتار در سال زراعی جاری با ۲۷ میلیون و۲۳۲ هزار کیلوگرم کاهش علوفه دست و پنجه نرم می‌کند که رقمِ قابل توجهی است.

وی افزود: فعالیت‌های انسانی مانند بوته‌کنی، چرای بی‌رویه دام در مرتع، معدن‌کاوی، جاده‌سازی و توسعه غیراصولی شهرها و روستاها بدون توجه به آمایش سرزمینی، برداشت بی‌رویه منابع آب، مهم‌ترین دلیل تشدید پدیده بیابان‌زایی در ایران است.

خالوئی نوش‌آبادی تصریح کرد: فرونشست زمین منجر به مرگ آبخوان‌ها می‌شود، زیرا دیگر امکان تغذیه آب‌های زیرزمینی وجود ندارد و پایداری زمین هم از بین می‌رود در نتیجه خروج بی‌رویه آب و کاهش بارش‌ها باعث خشک شدن و فرو ریختن آبخوان‌ها شده و آب‌های زیرزمینی در آینده در آن ذخیره نمی‌شود.

این کارشناس منابع طبیعی تأکید کرد: استفاده شهروندان از دستگاه تصفیه آب راهکاری برای بهبود کیفیت آب آشامیدنی است، اما رهاسازی پساب آن نیز باعث کاهش کیفیت و تخریب منابع خاک می‌شود که برای کشوری که دچار خشکسالی طولانی شده، یک فاجعه است.

وی تصریح کرد: تغییر زمانی و مکانی بارش‌‎های سالانه منجر به کاهش گونه‌های گیاهی در مراتع شده و علوفه دام‌ها را با کمبود روبرو می‌کند که نشانه‌های بیابانی شدن دشت کاشان است.

خالوئی نوش‌آبادی، گفت: نتایج طرح بیابان‌زدایی دشت کاشان که به‌صورت بذرپاشی در سطح ۱۲۱ هکتار در منطقه آب شیرین اجرا می‌شود با توجه به کاهش بارش‌های آسمانی موفقیت‌آمیز نبوده است.

ایران، کشوری است که ۱۶۴ میلیون هکتار مساحت دارد و ۳۲ میلیون هکتار آن در محدوده بیابانی قرار گرفته است و ۷ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار از آن کانون‌های بحرانی هستند. بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب و خاک سبب شده است که سالانه حدود ۱۰۰ هزار هکتار به بیابان‌های کشور افزوده شود.

برنامه محیط زیست سازمان ملل(UNEP) بیابان را اکوسیستم زوال یافته‌ای می‌داند که استعداد تولید طبیعی پوشش گیاهی در آن کاهش یافته و یا به کلی از بین رفته است و این شرایط به عوامل محیطی مثل ساختار زمین‌شناسی، توپوگرافی، کمیت و کیفیت آب و خاک و به خصوص دخالت‌های انسان در محیط بستگی دارد.